''Zou de koning spruitjes lusten?'' - Column Rudolph van Veen

Een van de meest Nederlandse feestdagen is natuurlijk Koningsdag: de dag waarop wij de verjaardag van ónze koning vieren. Sinds 2014 is deze dag op 27 April, de verjaardag van Koning Willem-Alexander. Voor die tijd vierden we Koninginnedag jarenlang op 30 april.

Dat begon in 1949 toen Willem-Alexander’s oma, Juliana, koningin werd. Haar verjaardag was op 30 april. Toen in 1980 Beatrix haar moeder opvolgde als koningin besloot zij 30 april als Koninginnedag te handhaven in plaats van op haar eigen verjaardag 31 januari. Hiermee wilde Beatrix haar moeder eren en tevens 30 april herinneren als de dag waarop zij gekroond werd. Voor alle vrijmarkten en buitenfestiviteiten was 30 april bovendien veel praktischer dan in de koude januarimaand.

Onze Koningsdag is, net als Koninginnedag daarvoor, altijd een echt volksfeest geweest. Elke stad of elk dorp heeft wel een Oranjevereniging die voor alle leeftijden feestelijkheden organiseert. Als kind reed ik in Tilburg-Noord mee met de Oranje-fietstocht. Met wasknijpers had ik tussen de wielspaken speelkaarten vastgezet, die een ratelend geluid maakten als je fietste. De rest van mijn fiets was, net als die van mijn vriendjes, volledig bedekt met slingers vant met oranje crêpepapier.

Ik kan mij uit die tijd nog herinneren dat Koningin Juliana soms liefkozend ‘de spruitjeskoningin’ werd genoemd. Naar ik begreep een verwijzing naar het feit dat ze zo ‘gewoon’ was gebleven en minder statig deed dan bijvoorbeeld haar moeder Koningin Wilhelmina. Maar toen in 1972 in een televisie-uitzending van de VPRO (in het programma ‘Barend is weer bezig’) een op Koningin Juliana lijkende actrice op de bank spuitjes aan het schoonmaken was, ontstond er toch een klein media-schandaal. Dit leverde de omroep zelfs een officiële berisping op vanuit de Minister van Cultuur. Hoe anders was de tijd toen Carlo & Irene in 2002 met hun ‘Maxima & Alexander’ persiflage (Hou van Holland) in Life & Cooking de lachers op hun hand hadden.

Inmiddels zullen nog maar weinig mensen aan spruitjes denken wanneer we het over ons Koningshuis of Koningsdag hebben. Al ben ik zelf eigenlijk best benieuwd of onze koning en koningin spruitjes lusten. Hoe dan ook, op culinair gebied geeft onze monarchie in elk geval duidelijk richting. De kleur is Oranje… Met als meest succesvolle spin-off de oranje-tompouce! In de nacht van 26 op 27 april draaien heel wat Nederlandse bakkers overuren tot ze geen oranje (glazuur) meer kunnen zien. Wij hebben in ons land geen typisch hoofdgerecht dat we allemaal eten tijdens koningsdag. Zelf maak ik, als ik thuis ben, graag een grote pan koninginnensoep. Een romige crèmesoep op basis van kippenbouillon met champignons, blokjes wortel, doperwtjes en geschaafde amandelen. En voor wie deze Koningsdag onbezorgd een dagje vrij wil, zonder te hoeven koken, hebben we bij Uitgekookt natuurlijk volop keuze uit de lekkerste Hollandse maaltijden. Vers gekookt en met plezier thuis gebracht door heel Nederland.

Lang leve de koning, Hoera!

Rudolph van Veen